Ο χορός των σκύλων

http://www.youtube.com/watch?v=bG6YxTl-C2Q

Μουσική: Μάνος Χατζιδάκις
Στίχοι: Νίκος Γκάτσος
Πρώτη εκτέλεση: Μάνος Χατζιδάκις & Αλίκη Καγιαλόγλου
Από το έργο Αντικατοπτρισμοί (1993)

Πέντε σκύλοι πεινασμένοι
μια ζωή βασανισμένοι
μέσα σε βρισιές και γιούχα
βάλανε καινούρια ρούχα
και με γιορτινή φορεσιά
βγήκανε να πάνε βόλτα
στου παράδεισου την πόρτα
πίσω από την παλιά εκκλησιά

Μέσα στη ζωή
ποτέ
μη ζητάς να βρεις
ποιος είναι ο δικαστής
να περπατάς
και πάντα να κοιτάς
πού θα πας να κρυφτείς

Μες στην ερημιά τού κόσμου
ένα χέρι γράφει εντός μου:
«Κάπου υπάρχει θεός»

Πέντε πεινασμένοι σκύλοι
στου παράδεισου την πύλη
περίμεναν απ' τους πρώτους
για να στήσουν το χορό τους
μα προτού η αυγή χαράξει
στου ουρανού την άγια τάξη
χωροφύλακες αγγέλοι
τους κρέμασαν στο τσιγκέλι

Μέσα στη ζωή
ποτέ
μη ζητάς να βρεις
ποιος είναι ο δικαστής
να περπατάς
και πάντα να κοιτάς
πού θα πας να κρυφτείς

Φίλοι σκύλοι μην κλαίτε
μες στη συμφορά να λέτε:
Κάπου υπάρχει θεός
Κάπου υπάρχει θεός

O Emile Zola για τη Δημοκρατία

Χρειάζονται πρώτιστα στην εξουσία άνδρες πραγματικά ισχυροί. Μου είναι αδιανόητη μια Δημοκρατία που να κυβερνάται από μετριότητες. Κάτι τέτοιο μου φαίντεται παράλογο. Στη διακυβέρνηση ενός τόπου απ' τη δική του ελεύθερη βούληση, οι άνθρωποι που παίρνουν απ' τους συμπατριώτες τους την εξουσιοδότηση του άρχειν πρέπει να είναι υποχρεωτικά οι πιο έντιμοι κι οι νοήμονες του έθνους. Ειδάλλως, γιατί να τους εκλέγουμε; Αν είναι μέτριοι, αμφίβολης εντιμότητας και μηδενικής διανοητικότηας, αν είναι με μια λέξη τίποτα, ζητώ να γυρίσω πίσω στο παλιό καθεστώς` τουλάχιστον οι υπουργοί επί μοναρχίας ήσαν άνθρωποι με τίτλους ευγενείας, ανήκαν σε μια αριστοκρατία γενεών, υπήρχαν κατά μέρος και υπεράνω του πλήθους. Το δυστύχημα είναι ότι τα πράγματα στον κόσμο αυτόν δεν συντελούνται χάριν της μέγιστης τιμής και του συμφέροντος της ανθρωπότητας. Ξαναβρίσκω εδώ 'κείνο το φοβερό ανθρώπινο στοιχείο που εξουδετερώνει και τις πιο ωραίες θεωρίες, τις βασισμένες στη λογική και το δίκιο. Οι άνθρωποι μάχονται για τον εαυτό τους μάλλον παρά για την αλήθεια. Κατ' αυτόν τον τρόπο ένας αρχηγός κόμματος ανέρχεται στην εξουσία μ' όλους τους οπαδούς του. Ο ίδιος, είναι ανώτερος` αλλά οι οπαδοί δεν είναι συνήθως τίποτα παραπάνω από εξυπηρετικές μηδαμινότητες, ανόητοι τους οποίους πρέπει κανείς να λαμβάνει υπόψη του, μαριονέτες που είχαν την αδιανόητη τύχη να τις παίρνουν στα σοβαρά και οι οποίες γίνονται οι πιο ανυπόφοροι κι οι πιο επικίνδυνοι κομπάρσοι στην αξουσία. Συμβαίνει μάλιστα σχεδόν πάντοτε, να είναι οι κομπάρσοι εκείνοι που θανατώνουν τον αρχηγό του κόμματος. Η πολιτική, στις ταραγμένες ώρες, είναι έτσι το καταφύγιο όλων των διαψευσμένων στις φιλοδοξίες τους, το πεδίο όπου οι άχρηστοι, οι ανήκανοι, οι ηττημένοι δίνουν ραντεβού για να κυνηγήσουν την επιτυχία. Αυτό που εξηγεί και την πληθώρα των υποψηφιοτήτων. Σχεδόν όλοι έχουν στις τσέπες τους τα χειρόγραφα δραματικών εργών ή μυθιστορημάτων, που οι εκδότες και οι διευθυντές των εφημερίδων έχουν απορρίψει καμιά εικοσαριά φορές` ή πάλι, ενεδρεύει μέσα τους ένας ξιπασμένος δημοσιογράφος, ένας αποτυχημένος ιστορικός, ένας αγνοημένος ποιητής` θέλω να πω ότι τα γράμματα τους είχαν εκλύσει, και μάλιστα, ακόμη κι όταν η πολιτική ικανοποιήσει τη φιλοδοξία τους, ακόμη κι όταν κυβερνούν, διατηρούν για τα γράμματα μιαν ευαισθησία που έχει μετατραπεί σε χολή. Είναι μαθητές οι οποίοι έγιναν παιδονόμοι. Τα γράμματα παραμένουν γι' αυτούς μια νεανική αμαρτία που πρέπει να θέσουν υπό επιτήρηση` μιλούν για τα πνευματικά ζητήματα γεμάτοι λανθάνουσες ανεκπλήρωτες απιθυμίες, δεν απέχουν πολύ απ' το να ταυτίζονται με τους αστούς εκείνους που κατηγορούν τους συγγραφείς ότι περνούν τη μέρα τους σε μαλακά ντιβάνια με περιποιητικές οδαλίσκες, εν μέσω άκρατης ερωτικής ασωτίας.[...] Ναι, είν' αυτές οι φοβερές μετριότητες, αυτές οι αφυδατωμένες υπάρξεις που αναρριχήθηκαν στα ξυλόβαθρα της εξουσίας, που προξενούν όλο το κακό. Είναι, δυστυχώς, τα παράσιτα της Δημοκρατίας. Τους συναντούμε πάντα πρώτους, στις επαναστατικές περιόδους, να μπαίνουν μπροστά και να καπελώνουν τις μικρές και μεγάλες καταστάσεις. Πρέπει ωστόσο να ελπίζει κανείς ότι η καθίζηση θα επέλθει. Η δημοκρατία μπορεί να ζήσει μόνο υπό την προϋπόθεση ότι θα είναι το πολίτευμα των διανοητικώς ανωτέρων, η επιστημονική φόρμουλα της σύγχρονης κοινωνίας, υλοποιούμενη από πνεύματα ελεύθερα και ισχυρά. [...]
Ναι, όλοι εμείς οι άνθρωποι της επιστήμης, συγγραφείς και καλλιτέχνες, τείνουμε τα χέρια προς τους πολιτικούς άνδρες, ζητώντας τους να μην μας ζαλίζουν άλλο τ' αυτιά. [...]Είναι σήμερα κύριοι όλων των καταστάσεων. Ε, λοιπόν! για το όνομα του Θεού, ας κοιτάξουν να τα βρούν μεταξύ τους κι ας ασχοληθούν και με τίποτα πιο ευχάριστο, αντί να μαλώνουν συνεχώς αναμεταξύ τους. Θα τους ήμασταν άκρως ευγώμονες.
[...]
Πως να υπάρξει ένας συγγραφέας, όταν οι πολιτικοί καταλαμβάνουν όλες τις θέσεις στον ήλιο; Ποιος ν' ασχοληθεί με βιβλία, όταν οι εφημερίδες είναι γεμισμένες με κοινοβουλευτικές διαμάχες, με ατελείωτες και κούφιες συζητήσεις επί συζητήσεων; Παντού και πάντοτε η πολιτική, σε τόσο υπερβολική δοσολογία, ώστε μέχρι και οι γυναίκες στα σαλόνια δεν μιλούν για τίποτε άλλο. Εδώ έχουμε φτάσει, μας κλέβουν το κομμάτι του αιώνα που μας ανήκει, σπαταλούν τα ωραία μας χρόνια` αύριο, όταν επιτέλους μας πουν ότι η ώρα μας ήρθε και μας δώσουν το λόγο, θα είμαστε πια γέροι και οι νεώτεροι θα μας διεκδικούν τη θέση. Υπάρχουν κατ' αυτόν τον τρόπο γενιές που καταργούνται από τα γεγονότα. Όπως είναι φυσικό, δεν διαπνεόμαστε από ιδιαιτέρως τρυφερά αισθήματα για την πολιτική - θα 'ταν σαν να ζητούσαμε από έναν άνθρωπο που τον πάτησε αυτοκίνητο να χαιρετήσει τη ρόδα που συνέθλιψε το κορμί του.
Αναμφίβολα, αποδεχόμαστε τις ιστορικές αναγκαιότητες. Αυτό όμως που μας κάνει έξω φρενών, είναι ο υπέρογκος χώρος που έχουν καταλάβει, τούτα τα τελευταία χρόνια, οι μετριότητες για τις οποίες μιλούσα παραπάνω. Πότέ ο Κορνήλιος, ποτέ ο Μολιέρος, ποτέ ο Μπαλζάκ, δεν έκαναν στις εφημερίδες τον αδιάντροπο πάταγο που κάποιοι ηλίθιοι προξενούν στις μέρες μας. Ο πρώτος τυχάρπαστος που ανεβαίνει στο βήμα, προσλαμβάνει μεγαλύτερη σπουδαιότητα από ένα συγγραφέα που προσφέρει στο κοινό ένα αριστούργημα. Ξέρω ότι μικρή σημασία έχει ο θόρυβος, κι ότι ένας ανόητος παραμένει ανόητος, ιδίως όταν τον γνωρίζουν απ' τη μια άκρη της Γαλλίας ως την άλλη` αλλά τι χαμένος χρόνος για να διαβάσει κανείς κακογραμμένες ομιλίες, τι μετάθεση της αλήθειας και της δικαιοσύνης, τι λάθη σε κυκλοφορία! Ένεκα αυτών ακριβώς των εύκολων θριάμβων της πολιτικής, τόσοι και τόσοι ξεπεσμένοι και αποτυχημένοι καταφεύγουν σ' αυτήν για να φτιάξουν ένα όνομα` και λόγω αυτών ακριβώς των θριάμβων της μετριότητας, του τεχνητού φουσκώματος ορισμένων γελοίων προσωπικοτήτων, όλων αυτών των μεγάλων ανδρών της μιας ώρας παρατασσομένων ανώπιον της έκθαμβης Γαλλίας, εμείς οι δουλευτές, που πιστεύουμε αποκλειστικά στην ιδιοφυΐα και στη μάθηση, έχουμε φτάσει να καταφρονούμε την πολιτική.
Φτάνει λοιπόν με την οχλαγωγία. Ας απολαύσουμε τη Δημοκρατία μας.[...]
Το συμπέρασμα μου θα'ναι απλό. Κάθε οριστικό και στέρεο πολίτευμα έχει τη λογοτεχνία του. Τούτο δε συνέβη με τις Δημοκρατίες του 1789 και του 1848, γιατί πέρασαν πάνω απ' το έθνος σαν κρίσεις. Σήμερα, η Δημοκρατία μας εμφανίζεται θεμελιωμένη, και συνεπώς θα πρέπει να βρει τη λογοτεχνική της έκφραση. Η έκφραση αυτή, πιστεύω, θα είναι κατ' ανάγκη ο νατουραλισμός, δηλαδή η αναλυτική και εμπειρική μέθοδος, η σύγχρονη έρευνα βασισμένη στα γεγονότα και τα ανθρώπινα στοιχεία. Χρειάζεται να υπάρξει μια εναρμόνιση ανάμεσα στο κοινωνικό κίνημα, που είναι η αιτία, και στη λογοτεχνική έκφραση, που είναι το αιτιατό. Αν η Δημοκρατία φορέσει παρωπίδες και, αδυνατώντας να κατανοήσει πως υπάρχει επιτέλους δυνάμει μιας επιστημονικής φόρμουλας στα γράμματα, θα ήταν ένα σημάδι πως η Δημοκρατία δεν είναι ώριμη για τα γεγονότα, κι επομένως οφείλει να εκλείψει για μια ακόμη φορά μπροστά σ' ένα γεγονός - τη δικτατορία.


...................................

"Σ' αγαπώ!" - Μυρτιώτισσα

Σ' αγαπώ` δεν μπορώ
τίποτ' άλλο να πω
πιο βαθύ, πιο απλό,
πιο μεγάλο!

Μπρος στα πόδια σου εδώ
με λαχτάρα σκορπώ
τον πολύφυλλο ανθό
της ζωής μου.

Ώ μελίσσι μου, πιες
απ' αυτόν τις γλυκές,
τις αγνές ευωδίες
της ψυχής μου!

Τα δυο χέρια μου, να!
σ' τα προσφέρω δετά
για να γείρεις γλυκά
το κεφάλι,

και η καρδιά μου σκιρτά
κι όλη ζήλια ζητά
να σου γίνει ως αυτά
προσκεφάλι!

Και για στρώμα, Καλέ,
πάρε όλην εμέ,
σβήσ' τη φλόγα σ' εμέ
της φωτιάς σου,

ενώ δίπλα σου εγώ
τη ζωή θ' αγρικώ
να κυλάει στο ρυθμό
της καρδιάς σου...

Σ' αγαπώ` τι μπορώ,
Ακριβέ, να σου πω
πιο βαθύ, πιο απλό,
πιο μεγάλο;

Ο Μάνος Χατζιδάκις είπε...

Α. για τα όνειρα...

- Υπάρχουν σήμερα περιθώρια για παραμύθια; για όνειρα; επιτρέπει η εποχή μας;

Μάνος Χατζιδάκις: Στην ωριμότητα όχι. Στη νεανική ηλικία.. κάθε νεανική ηλικία, σε κάθε εποχή θα έχει τα όνειρά της. Δε μπορώ να πω ότι ανήκω σε αυτήν την ηλικία, στην εποχή των ονείρων. Λυπάμαι γι' αυτό.

- Τα όνειρα όμως δε νομίζω ότι πρέπει να έχουν ηλικία. Όνειρα μπορεί να έχει ο καθένας.

Μάνος Χατζιδάκις: Τι όνειρα μπορεί να έχει ένας άνθρωπος 65 ετών όπου μπορεί και βλέπει τα πράγματα σαν ακτινογραφία; Τα όνειρα είναι όταν δε μπορείς να δεις τις ακτινογραφίες και βλέπεις τις εικόνες. Αρχίζουμε και βλέπουμε τις πλαστικές εικόνες, εκείνες τις χαλκομανίες, μετά τη ζωγραφική και στο τέλος τις ακτινογραφίες. Εγώ είμαι στην περιοχή των ακτινογραφιών.

- Παρόλα αυτά, επειδή δε μπορώ να το δεχτώ αυτό, πρέπει να ρωτήσω: ο Χατζιδάκις ο Μάνος έχει κάποια όνειρα;

Μάνος Χατζιδάκις: Όχι. Έχω σχέδια. Όνειρα όχι. Τα σχέδια είναι μια έκφραση ζωτικότητας. Τα όνειρα είναι μια μορφή άγνοιας. Δε μπορώ να έχω *[.], δε μου επιτρέπεται. Δεν αισθάνομαι όμως άσχημα καθόλου. Απλούστατα, σέβομαι τα όνειρα των νέων, όπως και σέβομαι τη μεταλλαγή τους σε σχέδια απλώς όσο παιρνάει η ηλικία.

............................

Β. για την Ευρώπη...

Μάνος Χατζιδάκις: Κοιτάξτε, ετοιμαζόμαστε για μιαν άλλη *[.]. Η ευρωπαϊκή ενότητα τι νομίζεται ότι είναι; Είμαστε πραγματικά ένα κράτος με δύναμη ώστε να μπορέσουμε να επιβάλλουμε απόψεις; Θα γίνουμε μια επαρχία, στην οποία θα μας διοικεί η Ευρώπη και θα έχπουμε το.. μια ψευαίσθηση ότι συνδιοικούμεθα συην Ευρώπη. Λοιπόν αυτό δεν είναι μια σκλαβιά; Τουλάχιστον με τα κριτήρια που είχαμε επί τουρκοκρατίας. Και πάλι οι εξαιρέσεις υπήρξαν και αναπτύχθηκαν στον ευρωαϊκό χώρο. Το ίδιο θα συμβεί και τώρα. Μόνο που δε θα ζουν στην Αθήνα και θα ζουν στον ευρωαϊκό χώρο. Μα ποιός από εμάς δε θα το έκανε αν είχε τις δυνατότητες έστω και πριν από 20 χρόνια. Υπάρχει καμιά εγκύηση σωστής αναπτύξεως μέσα στον τόπο αυτό; Ποτέ. Αλλά βέβαια ο τόπος μας προχωράει πάντα με τις εξαιρέσεις. Έτσι θα προχωρήσουν και στο μέλλον. Περί τουρκοκρατίας λοιπόν, ασφαλώς θα είναι μια μορφή της ευρωπαϊκής μας θητείας, που βέβαια δε θα μπορέσουμε ποτέ να απαλλαγούμε ούτε να ελευθερωθούμε, διότι θα είναι μια επιλογή μας, ενώ επί τουρκοκρατίας έγινε μια υποταγή μας. Αυτή είναι η διαφορά.


............................

Γ. για την εκπαίδευση...

- Μάνο Χατζιδάκη έτσι όπως μιλάμε τώρα αν σε ρωτούσε κανείς: έχεις εμπιστοσύνη στους ανθρώπους;, τι θα απαντούσες;

Μάνος Χατζιδάκις: Ο άνθρωπος έχει μέσα του το σπέρμα της συνέχειας και της καταστροφής, της επιβίωσης και της καταστροφής. Αυτά τα δύο στοιχεία θα παλεύουν πάντα. Οι ίδιοι άνθρωποι θα είναι καταστροφείς και σχεδιαστές. Ομαδικά προχωράει ο άνθρωπος μόνο με ισχυρή παιδεία, αλλά την ισχυρή παιδεία δεν τη θέλουν τα κράτη. Οι κοινωνίες δεν τη θέλουν την ισχυρή παιδεία διότι ανεξαρτητοποιεί τα άτομα και γίνονται επικίνδυνα. Συνεπώς, να πάψει ο κόσμος να πιστεύει ότι υπάρχει οποιοδήποτε σύστημα που επιδιώκει την απελευθέρωσή του.


............................

Δ. για τα Εξάρχεια...

Μάνος Χατζιδάκις: Όταν έρχεται η Πολιτεία και μας περιφρουρεί από ομάδες που δε μας μοιάζουν και καταδιώκει αυτές τις ομάδες αστυνομικά, είναι πιο επικίνδυνο από να τους άφηνε να υπάρχουν. Αυτό που έγινε λίγο πολύ στα Εξάρχεια, είναι θλιβερό θέαμα, το οποίο ποτέ δε θα με συμφιλιώσει, μαζί του. Και είναι λάθος να νομίζουμε ότι περιφρουρείται η ελευθερία μας με το να καταδιώκονται άνθρωποι που δε μας μοιάζουν. Τότε θα έρθει μια δεδομένη στιγμή που εμείς δε θα μοιάζουμε με κάποιους και θα καταδιωχτούμε και θα έχουμε το παρελθόν ότι ανεχτήκαμε τις καταδιώξεις των ατόμων που δε μας μοιάζουν. Άρα και εμείς σωστά θα καταδιωχτούμε. Μην ξεχνάμε ότι αυτό είναι και η αρχή, και η βάση του ενθικοσοσιαλισμού και του φασισμού. Δεν κινδυνεύουμε από αυτούς που δε μας μοιάζουν. Κινδυνεύουμε από αυτούς που μας περιφρουρούνε και καταδιώκουν αυτούς που δε ας μοιάζουν.




............................


* [.]: το σημάδι αυτό χρησιμοποιείται σε περίπτωση που η ποιότητα ήχου δεν είναι καλή και δεν είναι ξεκάθαρες οι λέξεις που ακούγονται.


............................

πηγή: http://www.youtube.com/watch?v=VrTiHX_QhBQ&feature=related